Мөнгөн аяга ба монгол ухаан

Нийтлэгдсэн огноо: 2023-01-24 18:20:00

МӨНГӨН АЯГА ба МОНГОЛ УХААН

Нүүдэлчин удамт Монголчууд эрт дээр үеэс алт мөнгө зэсийг ихэвчлэн эдлэл хэрэглэлдээ тухайлбал хоол ундныхаа эд хэрэгсэлд хэрэглэж байв. Амьд явбал алтан аяганаас ус ууна гэж. Мөн зэс аяга, данх, сав суулга, домбо шанага халбага сэрээ гээд мөн ч их хоол ундны хэрэгсэл хэрэглэж байв. Одоо өндөр хөгжилтэй улс орнуудын мега хотуудын ундны усны бүх сангийн хоолой зэсээр хийгдсэн байдгийг та бүгд мэдэх байх.

Мөнгийг ч бас манай ардууд хоол ундны эдлэл хэрэгсэлдээ өргөн хэрэглэж ирсэн.

Энэтхэгийн Ганга мөрнийг яагаад Ариун ганга гэж нэрлэдэг учир нь тэр олон зуун сая хүнийг тэжээхээс гадна бүхий л зүйлийг нь ариусгадаг энэхүү их мөрний доор маш том мөнгөний орд байдаг гэлцдэг.

Мөнгөн аягыг монголчууд өргөн хэрэглэж байсны учрыг ухахуйд:

* Мөнгө нь хоргүйжүүлэх үйлчилгээтэй зарим бичил биетэн, нян бактери, хижиг өвчин үүсгэгчийг устгадаг ариутгах чанарыг эртнээс таньж мэддэг байжээ.

* Мөнгөн аяганд халуун хоол, цай хийхэд их халдаг тул уруул хүргэхэд уух аргагүй байдаг. Энэ нь эзэндээ тэр халуун идээг хөргөн, зөөгшүүлж уух идэх бололцоог олгодог улмаар халуун хоол цай идэж ууснаас үүдэх улаан хоолой ходоодны хорт хавдар, ходоодны архаг үрэвсэл, нарийнтахаас сэргийлдэг байв. Зөөг хэт халуун биш хоол унд нь гэдэс дотор, ходоодны үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлдөг.

* Мөнгөн аягыг битүү мөнгөдөхгүй, заавал чээж бөгсөөр ялгаж дунд нь завсар гаргаж хийдэг нь дотор талд мод, шаазан алин болохыг харуулахыг хичээсэн мэт сэтгэгдэл төрүүлэх боловч цаана нь физикийн хуулийг амьдралдаа ашигласныг гайхаж үл барна. Тухайлбал халуун хоол цай хиймэгц мөнгө дулааныг маш түргэн дамжуулдаг учир гараа халахаас болгоомжлож дунд нь зай гаргасан, түр удалгүй халуун хоол цайны уур дарагдаж, зөөгсөж идэж уухад тохирсон хэмтэй болдог. Халуун хоол цай нь ходоодны амсарыг түлж удаандаа хоолой, ходоодны архаг үрэвсэл, нарийнтах эх үндэс болдогыг ухаарч түүнээс болгоомжилсон байна.

* Дайн байлдаантай үед болон тэмцэл зөрчилтэй үед дайсан болон муу санасан этгээд хар бурууг санан хорт идээ хийсэн бол мөнгөн аяга өөрөө исэлдэж өнгө хувиран эзнээ хороос хамгаалдаг байжээ.

* Ийм ач тустайг бодон тунгааж бидний өвөг дээдэс мөнгөн аягандаа тохирсон дайлан, хавтага хийж зөвхөн өөрөө хэрэглэн бүсэндээ зүүн, байнга авч явдаг байжээ.