Сталинград дахь Павловын ордны хамгаалалт
Одоогоос 98 жилийн өмнө буюу 1917 оны 10-р сарын 17-нд Сталинградын тулалдааны баатар, 1942 оны намар Сталинградын төв дэх Павловын ордон өргөөг хамгаалсан дайчдын бүлгийн захирагч Яков Федотович Павлов мэндэлжээ. Тухайн ордон болон түүнийг хамгаалагчид нь Волга дахь хотын баатарлаг хамгаалалтын бэлгэдэл болсон байдаг.
1942 оны 9-р сарын 27-ны орой Павлов ротын командлагч дэслэгч Наумовоос Сталинградын төв талбай, 1-р сарын 9-ний талбай руу харсан 4 давхар байшингийн нөхцөл байдлыг шалгах байлдааны даалгаврыг хүлээн авав. Энэ барилга нь тактикийн чухал байр суурийг эзэлсэн төв хэсэг байв.
Черноголов, Глущенко, Александров гэсэн гурван байлдагчын хамт Германчуудыг барилгаас хөөж, бүрэн эзлэн авчээ. Тэднийг барилга руу нэвтрэн ороход уугуул энгийн иргэд байсан бөгөөд тэд бүх хүч чадлаараа байшинг хоёр өдөр хамгаалан барих гэж оролдож байжээ.
Удалгүй нэмэлт хүч, сум, утасны холбоог хүлээн авч Дэслэгч И.Афанасьевын бүлгийн хамтран хамгаалагчдын тоо 24 хүн болж нэмэгдэв. Тэр даруйдаа шуудуу ухаж, байшингийн хонгилд нуугдаж байсан энгийн иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэх боломжтой болжээ.
Германчууд барилга руу их буу, агаарын бөмбөгөөр байнга довтолж байсан ч Павлов их хэмжээний хохирол амсахаас зайлсхийж, бараг хоёр сарын турш дайснаа Волга руу нэвтрүүлээгүй эсэргүүцсэн.
1942 оны 11-р сарын 24-нд И.И.Наумовын удирдлаган дор батальон дайсан руу довтолж, ойролцоох байшингуудыг эзлэн авчээ. И.И. Наумов алагдаж, И.Ф.Афанасьев, Я.Ф.Павлов нар зөвхөн шархдав. Байшингийн хонгилд байсан энгийн иргэд хоёр сарын турш гэмтэж бэртээгүй амьд гарч чаджээ.
Сонирхолтой баримт
Германчууд нэг ханыг дэлбэлж нураахад Я.Ф.Павлов хошигнож, Командлагчдаа гурван ханатай байшин энгийн хэвээр үлдсэн ч хамгийн чухал нь одоо байгалийн агааржуулагчтай болсон гэж хэлжээ.
Р.Сайхан-Уул